Елордалықтар үшін қаланың қауіпсіздігі өзекті мәселе. Осы ретте қаладағы қылмыстың ашылу деңгейі, алаяқтық, ұрлық, криминогендік ахуал туралы Астана қаласы ІІД бастығы, полиция генерал-майоры Амантай Әубәкіровпен әңгімелескен едік.
КІСІ ӨЛІМІ ТҮГЕЛ АШЫЛДЫ
– Амантай Акрамұлы, алдымен, елордадағы қылмыстық жағдайға қысқаша тоқталып өтсеңіз…
– Жалпы, елордадағы қылмыстық жағдай тұрақты. Халықтың өсуі мен ішкі миграциялық үдеріске байланысты қылмыстың 1,6%-ға өскені байқалады. Оның үстіне әкімшілік құқықбұзушылықтың кейбірі қылмыстық разрядқа ауыс-тырылды. Яғни, 2015 жылдың 1 қаңтарына дейін әкімшілік болып саналған 60-қа жуық қылмыстық құқықбұзушылық Қылмыстық Кодекске енгізілді. Қолданылған шаралардың нәтижесінде аса ауыр емес қылмыс –12,3%, тонау – 9,4%, пәтер ұрлығы – 15,1%, бұзақылық – 44,4%, автокөлікті айдап алып кету 1,4%-ға төмендеді. Сараптамалық көрсеткіш қаладағы жедел жағдайдың тұрақты екенін білдіреді. Қылмыстың құрылымында аса ауыр қылмыс 0,2%-ды, ауыр түрлері 7,8%-ды құрайды. Негізгі 90% үлкен емес және орта ауыр деңгейдегі қылмыстан тұрады.
– Кісі өліміне әкелген қылмыстар туралы не айтасыз?
– Бүгінде елордада кісі өліміне әкелген қылмыстың барлығы ашылды. Олардың көбі тұрмыстық жағдай кезінде орын алған.
Сонымен қатар, ауыр алаяқтықтың саны мердігер салымшылардың қаражаттарын ұрлаған Бектеміров пен тұтынушылардың несиесін иемденген Табакованың көп эпизодты қылмыстық істерін жүргізуге байланысты 2,5 есеге өсті. Нақты айтқанда, 369-дан 944-ке дейін. Жыл басынан бері 873 қылмыстық іс тек осы санат бойынша сотқа жолданды.
Біреудің бөтен мүлкін ұрлау үлкен мәселеге айналды. Ол жалпы қылмыстың 57%-ын құрайды. Егер 2014 жылы 21 мың ұрлық тіркелсе, 2015 жылы оның саны 24 мыңға жетті. Ал, биыл 8 айдың ішінде 16 мыңнан астам ұрлық тіркелді. Оның қатарында автокөліктен, құрылыс объектілерінен, пәтерден тонау және ұялы телефон ұрлығы бар.
38 ТОП ҚҰРЫҚТАЛДЫ
– Жыл басынан бері 16 мыңнан астам ұрлық тіркеліпті. Сонда ала жіпті аттағандардың қаншасы құрықталды?
– Жыл басынан бері 38 қылмыстық топ ұсталды. Оның 8-і – пәтер ұрлығымен айналысқандар. Нақтырақ айтсам, биыл Астана қаласының аумағында орналасқан коттедждерден 21 рет ұрлық жасаған Қызылорда облысынан келген «гастролер-ұрылар» тобына қатысты қылмыстық іс сотқа жіберілді. Мұндай пәтер ұрлықтарының алдын алуға консьерждердің қызметі, сонымен қатар тұрғын үйлерде бейнекамера, домофон және басқа да техникалық қорғаныс құралдарын орнатуды көздеген «Қауіпсіз аула» жобасы септігін тигізді.
– Көп қабатты тұрғын үйлердің бәрі бейнебақылаумен қамтылған ба?
– Жалпы, үйлерді күзетуге 200-ден артық консьерж қатысады. «Қауіпсіз аула» жобасы аясында 58 тұрғын үй аумағында ЖБО бейнебақылау жүйесі орнатылған, ПИК қаражаты есебінен 40 аула бейнекамерамен жабдықталған. Тәжірибе көрсеткендей, қауіпсіздік шаралары сақталатын орындарда пәтер ұрлығы кездеспейді. Сонымен қатар, халық арасында, бұқаралық ақпарат құралдары арқылы түсіндірме жұмыстары жиі жүргізіледі. Мәселен, биыл шамамен 700 рет халықпен кездесу өтіп, үйлерді коды бар құлыптар, домофондар, бейнекамералар және күзету дабыл құралдарымен жабдықтау бойынша үгіттеу жұмыстары ұйымдастырылды.
– Автокөлік салондарын үптеп кету бойынша көптеген деректердің тіркелгенін білеміз. Оның себебі неде?
– Дұрыс айтасыз, әрбір алтыншы ұрлық автомашина салондарынан жасалған. Жыл басынан бері осындай 2,5 мың ұрлық тіркелді. Басты себептердің бірі – көлікті қараусыз қалдыру, автотұрақтар мен паркингтердің жетіспеушілігі.
– Елордада қанша көлік бар?
– Қазіргі уақытта қаламызда автопарктер саны өсуде. 343 автопарк тіркелген. Бірақ қалада 22,7 мың көлік бар екенін ескерсек, 174 паркинг пен 53 ақылы тұрақ аздық етеді. Сондықтан көп пәтерлі үйлерді жобалау кезінде оларды бейнебақылау камералары, домофондар, консьерждерге арналған үй-жайлар және басқа да техникалық қорғаныс құралдарымен жабдықтау мәселелерін, сондай-ақ, күзетілетін автотұрақтар мен паркингтер желісін кеңейту бойынша ұсыныстар енгізудеміз.
2014 жылдың маусымынан бастап жаңа құрылыс жүріп жатқан аудандарда «Қауіпсіздік шаршысы» жобасы енгізіліп, оның аясында 119 «зияткерлік» камера мен полицияны жедел шақыратын 2 пульт орнатылған. Осы жобаны енгізгеннен бастап, аталған учаскелердегі жағдай жақсарды. Бастапқы кезеңде қылмыс жасау деректері кездесетін, қазіргі кезде қылмыстар саны азайды.
ҚЫЛМЫСЫН ҚАЙТАЛАЙТЫНДАР КӨП
– Қоғамдық көліктерде жасалатын ұрлықтың алдын алу үшін қандай шара қолға алынды?
– Жалпы, «Смарт-Астана» жобасы аясында бейнекамералардың санын айтарлықтай өсіру көзделуде. Барлық өзекті учаскелер бейнебақылаумен қамтамасыз етіледі. Тіркелген 1,4 мың ұрлық – қалта ұрлығы. Олардың ішінде 80%-ы – қоғамдық көлікте автобустар мен маршрутты таксилерде орын алады. Осы санаттағы қылмысқа қарсы тұру үшін Ішкі істер департаментінің құрылымында қалта ұрлығына қарсы арнайы бөлімше құрылды. Ол оң нәтиже көрсетіп жатыр. Ағымдағы жылы 200-ден астам ұрлық ашылды.
– Қанша автобус бейнекамерамен қамтамасыз етілген?
– «Қауіпсіз автобус» жобасы аясында 500 бағыттағы автобус бейнебақылау камераларымен жабдықталған. Олар қоғамдық көлік салонымен қоса, сыртындағы жағдайды да бақылайды. Жыл соңына дейін тағы да автобустарда 230 бейнебақылау камерасын орнату жоспарланған.
– Қалта ұрлығы бойынша ұсталғандардың көбі – бұған дейін де бірнеше мәрте істі болғандар. Не себепті олар қайтадан ұрлығын жалғастыра беруде, әлде оларға қолданылатын жаза жеңіл ме?
– Мәселен, 31 шілде күні №120 бағыттағы автобус салонында Сарбаева есімді қыздың ұялы телефонын ұрлап жатқан жерінен Бейсеков деген ұры ұсталды. Алайда, келуге міндеттелген қолхатпен босатылды. Екі күн өткеннен соң жазаланбайтынын сезінген ол автобуста Албания азаматшасынан аса ірі көлемде тағы ақша ұрлаған. Автобустағы бейнебақылау камераларының көмегімен оның бір емес, 5 қалта ұрлығына қатысы бары анықталды. Бұл ретте мүліктік залалдың аздығына байланысты осындай санаттағы тұлғаларды қамау прокурорлармен қаралынбайды. Олар босатылып, өзінің қылмыстық қарекеттерін жалғастыра береді.
Тағы біреуі бұрын 10 рет қылмыстық жауапкершілікке тартылған Қарағанды облысының тұрғыны Алдажұманов ағымдағы жылдың мамырында № 8 бағыттағы автобус салонында ұрлық жасады. Тергеуде бола отырып, осы жылдың 25 маусымында қоғамдық көлікте қайтадан ұрлық жасайды. Қылмыс орта деңгейлі санатқа жатқызылғандықтан, оны қарау прокурорлармен кері қайтарылды. Тек үшінші жолы ғана кезекті қылмыс жасаған «ұры-қалтаман» қамауға алынды. Осындай ұрылар қамауға алынғанда ғана біздің азаматтарымыздың тыныштығы қамтамасыз етіледі деп ойлаймын.
КҮЗЕТШІЛЕР ҚОСЫЛЫП ҰРЛАЙДЫ
– Астанада жыл сайын 10-15 мың пәтер тапсырылады. 1000-ға жуық нысандарда құрылыс жүріп жатыр. Қарап отырсақ, құрылыс объектілерінде де ұрлық өршіп тұр. Күзетшісі бола тұра неге ұрлық азаймайды?
– Құрылыс нысандарында да ұрлық біршама көбейген. Мұнда құрылыс материалдары, жабдықтар мен саймандар қолды болады. Бұлардың кейбірінде керекті күзет қойылмаған. Кей ретте күзетшілер мен жұмысшылардың өзі де ұрлықпен айналысады. Мысалы, ағымдағы жылдың мамыры мен маусым айы аралығында «Шар Құрылыс» құрылыс компаниясының күзетшілері Құралов, Келесбаев және қойма меңгерушісі Абраевпен бірігіп, осы мекеменің «Алтын-Шар» құрылыс объектісінен 9 млн теңгенің құрылыс материалдарын ұрлаған. Мұндай мысалдар көп. Біршама ұйымдар қаражатты үнемдеу мақсатында қалада жеткілікті болса да, арнайы мамандандырылған күзет құрылымдарына жүгінбейді. Сонымен қатар, велосипед ұрлығы да көп. 1039 велосипед ұрланған. Велосипед ұрлығының негізгі себебі – иелерінің салғырттығы. Өз мүлкін сақтау бойынша ешқандай шара қабылдамай қараусыз қалдырып кетеді. Бұл ұрлықпен күресуге болады. Ең болмағанда өз мүліктерін сақтау бойынша қарапайым шараларды қолдану қажет. Ал ірі көлемдегі шығындары бар ұрлықтар, негізінен, банктегі немесе валюта айырбастау пункттеріндегі операциялардан кейін жасалады. Осы мекемелерге іргелес жатқан көптеген аумақтарда бейнебақылау камералары орнатылмаған, орнатылған жағдайдың өзінде де техникалық сипаттамалары төмен деңгейде. Мәселен, тамыз айында ғана А.Юровтың «Пульс» айырбастау пунктінен алғаннан кейін машинаның автосалонына қалдырып кеткен 5 млн теңгесін ұрлап кеткен. Елордадағы криминогендік жағдайға алкоголь өнімдерін сататын ойын-сауық және көңіл-көтеру мекемелерінің саны да ықпал етеді. Мұндай мекемелер мыңнан асады. Нақты осы жерлерде немесе олардың жанында әртүрлі құқық бұзушылықтар мен қылмыстар жасалады. Полицияның ұсыныстарына қарамастан көптеген мекемелердің ішінде және оған іргелес жатқан аумақтарда кәсіби күзет, «дабыл нүктесі» шақыртулары жоқ. Аталған мәселені шешу үшін мүдделі мемлекеттік органдармен бірлесе отырып бірқатар шаралар жасалуда. Соңғы бірнеше жылда қылмыскерлерді қолға түсіруде 6 полиция қызметкерлері жарақат алып, біреуі қызметтік міндетін атқаруда қаза тапты. Биыл ерлік көрсетіп, өзінің қызметтік міндеттерін адал орындағаны үшін Мемлекет басшысының Жарлығымен екі қызметкер III дәрежедегі «Айбын» ордені, «Ерлігі үшін» медалімен марапатталды. Елордалық Ішкі істер департаментінің қызметкерлері қоғамдық тәртіпті қамтамасыз етуге, Астана қаласы тұрғындары мен қонақтарының қауіпсіздігі мен тыныштығын қамтамасыз етуге барлық күштерін салады.
– Әңгімеңізге рахмет!
Гүлмира АЙМАҒАНБЕТ
The post Амантай ӘУБӘКІРОВ, Астана қаласы ІІД бастығы, полиция генерал-майоры: Қала тұрғындарының тыныштығы қымбат appeared first on .